Bij de herijking van het beroepsprofiel van de leraar lichamelijke opvoeding zijn de bekwaamheidseisen voor leraren, opgesteld door de Onderwijscoöperatie (2014), als uitgangspunt genomen. Hiermee wordt aangesloten bij de Wet BIO (beroepen in het onderwijs). Het beroepsprofiel is een van de drie onderdelen van de professionele keten die de kwaliteit van het beroep van leraar moeten bevorderen. De andere twee onderdelen zijn ‘de professionele ruimte’ en ‘het lerarenregister’. Met deze drie onderdelen wordt gestimuleerd dat leraren bekwaam zijn, dat ze handelen volgens de professionele standaard en dat ze hun bekwaamheden onderhouden (Kneyber, 2015).
De Onderwijscoöperatie definieert drie samenhangende bekwaamheden: vakinhoudelijke, vakdidactische en de pedagogische bekwaamheid. Deze worden geplaatst binnen een brede professionele basis (zie figuur 1 op de volgende pagina).
In dit beroepsprofiel worden deze drie bekwaamheden en de brede professionele basis geconcretiseerd voor het beroep van de leraar lichamelijke opvoeding. Hierbij is rekening gehouden met actuele ontwikkelingen in de wereld van de lichamelijke opvoeding.
Wat is de intentie van handelen van de leraar lichamelijke opvoeding?
Doel van het vakgebied lichamelijke opvoeding
Het vakgebied lichamelijke opvoeding heeft als doel dat leerlingen beter leren bewegen vanuit een pedagogisch perspectief. Ze moeten meer(voudig) bekwaam én enthousiast worden om nu en later deel te nemen aan de beweeg- en sportcultuur.
Verantwoordelijkheid leraar lichamelijke opvoeding
De leraar is verantwoordelijk voor de inhoud van zijn onderwijs (vakinhoudelijk bekwaam) en voor de manier waarop hij deze inhoud leerbaar maakt voor zijn leerlingen (vakdidactisch bekwaam). Daarbij is hij verantwoordelijk voor het creëren van een veilig, ondersteunend en stimulerend leerklimaat (pedagogisch bekwaam). De leraar lichamelijke opvoeding deelt deze verantwoordelijkheid met collega’s, ouders en anderen die voor de leerlingen verantwoordelijk zijn.
De leraar lichamelijke opvoeding heeft een maatschappelijke opdracht en speelt een belangrijke rol in de vorming van leerlingen tot zelfstandige en verantwoordelijke mensen die hun weg kunnen vinden in de maatschappij. De taakstelling van de leraar lichamelijke opvoeding is breed. Binnen en buiten de school dient hij de samenwerking en verbinding aan te gaan met collega’s/professionals rond vakoverstijgende thema’s zoals persoonlijke vor- ming, socialisatie, sport- en bewegingsstimulering en gezondheid.
Ethische standaard
De leraar lichamelijke opvoeding houdt zich aan de ethische standaard. De ethische standaard maakt onderdeel uit van de professionele verantwoordelijkheid. De leraar lichamelijke opvoeding houdt het welbevinden van de leerlingen voor ogen en heeft daarbij respect voor de culturele, seksuele en levensbeschouwelijke diversiteit en voor waarden op onder meer het gebied van sociale rechtvaardigheid, vrijheid en verantwoordelijkheid voor democratie en leefomgeving. Hij is zich ervan bewust dat hij vertegenwoordiger is van de beroepsgroep, de school en het team van leraren waarin hij werkt. Hij stemt zijn aandacht en hulp af op de behoeften van de leerlingen, met oog voor hun eigen verantwoordelijkheid en zelfredzaamheid en rekening houdend met de verantwoordelijkheden van anderen.
In de lessen lichamelijke opvoeding speelt het omgaan met lichamelijkheid een dominante rol. Hierin verschilt lichamelijke opvoeding van andere vakken. De lichamelijke aanraking, het zich meten met anderen, de zichtbaarheid van lukken en mislukken, het verkennen van eigen en andermans grenzen resulteren in een specifiek omgangspatroon. Dit vereist van de leraar lichamelijke opvoeding een specifieke verantwoordelijkheid en specifieke bekwaamheden.
Over welke bekwaamheden beschikt de leraar lichamelijk opvoeding?
Een leraar lichamelijke opvoeding heeft aantoonbaar vakinhoudelijke, vakdidactische en pedagogische bekwaamheden. Het geheel van deze drie typen bekwaamheden is meer dan de som der delen. De concretisering van de bekwaamheden geschiedt in de vorm van bekwaamheidseisen. Om succesvol te voldoen aan deze eisen moet een leraar lichamelijke opvoeding over gedegen vakkennis, vakvaardigheden en een adequate vakhouding beschikken.
